Het verhaal van Sebastian Mennes is inmiddels bekend: hij behoorde tien jaar geleden tot de 25 onder de 25 met een goedlopend webbureau, dat grote klanten bediende en hard groeide. En toen ging het mis: Mennes had te veel pannen op het vuur, de boel kookte over en hij kwam met een burn-out thuis te zitten. Het kostte hem maanden om zijn leven weer op de rit te krijgen en jaren om zichzelf en zijn bedrijven opnieuw uit te vinden. Uiteindelijk wist Mennes zijn webbureau weer succesvol te maken en te verkopen. Tegenwoordig heeft hij zich binnen zijn software-bedrijf zo misbaar mogelijk gemaakt, investeert hij in veelbelovende startups en geeft hij lezingen en trainingen voor een betere balans tussen werk en privé.
Opgebrand
Het aantal Nederlanders dat met burn-out klachten rondloopt is de afgelopen jaren flink gestegen: van 13% in 2015 naar 16% in 2017, zo bleek uit recent onderzoek van het CBS. Uit datzelfde onderzoek kwam naar voren dat werknemers deze klachten bijna twee zo vaak ervaren als zelfstandigen. Goed nieuws dus voor ondernemers, alhoewel ook die groep in toenemende mate met psychische vermoeidheid door het werk te kampen heeft (van 8% in 2015 naar 9% in 2017). Het verhaal van Mennes bewijst dat je ook als ondernemer genadeloos op je bek kunt gaan. Vooral als je met oogkleppen op door het leven raast en je voornamelijk laat leiden door de waan van de dag. “Voordat ik die burn-out voor mijn kiezen kreeg was ik alleen maar bezig met brandjes blussen op kantoor. Ik werkte hoofdzakelijk ín mijn zaak, terwijl je als ondernemer juist áán je bedrijf zou moeten werken om de rest van je werkzaamheden vervolgens zo veel mogelijk te delegeren.” De ondernemer viel dus in de voor veel ondernemers klassieke valkuil, maar heeft inmiddels geleerd om dingen uit handen te geven. Daarnaast geeft hij zichzelf regelmatig ruimte tot reflectie en belicht hij zichzelf als ondernemer alsook zijn onderneming vanuit een helikopterview. “Vroeger was ik alleen maar bezig met geld verdienen en mijn bedrijf zo hard mogelijk te laten groeien. Tegenwoordig is persoonlijke groei voor mij minstens zo belangrijk en iedere week plan ik ruimte voor mezelf om even stil te staan. Telefoon en laptop aan de kant, groot vel papier erbij en schrijven en mindmappen: Waar wil ik naartoe? Ben ik nog op koers? Krijg ik energie van wat ik doe? Jaag ik mijn purpose na of ben ik alleen maar bezig met geld verdienen?”
Volgens Mennes is een burn-out een indicator dat je meer dingen doet die je energie kosten, dan dat je energie haalt uit je werk. Maar hoe kom je erachter waar jouw energie weg vloeit? “Het eerste dat ik ben gaan doen toen ik de boel weer enigszins op de rit had, was mijn ideale werkweek in kaart brengen. Ik maakte een spreadsheet met activiteiten – die ik ‘tijdsoorten’ noem – en daarnaast de uren die ik daaraan wilde spenderen. Dat was een vrij confronterende exercitie, want het totaal kwam boven de honderd uur uit…Niet zo gek dus dat ik opgebrand thuis kwam te zitten, haha!” Het dwong hem om prioriteiten te stellen, werkzaamheden te elimineren en te delegeren, maar óók om zichzelf scherp te blijven houden: “Je hebt niets aan zo’n lijst als je vervolgens niet strikt bijhoudt hoeveel tijd je daadwerkelijk aan welke activiteiten besteedt. Daarom hou ik tegenwoordig als een ware advocaat bij hoeveel tijd ik waaraan kwijt ben. Er zijn genoeg apps die dat mogelijk maken, zoals Harvest of Toggl. Tijdens mijn reflectiemoment aan het einde van de week analyseer ik vervolgens hoe het ging en breng ik in kaart waar mijn energie weg lekte.”
Nog een nuttige hack in dat kader is om bij voorbaat tijd te reserveren voor zaken die misgaan: “Als ondernemer gaan er altijd wel dingen fout: een klant die te laat betaalt of een leverancier die een slecht product of dienst levert. Je kunt je daardoor uit het veld laten slaan, maar ik besloot het om te draaien: die dingen gebeuren toch wel, dus het is de kunst om je daar niet door te laten leiden en er zo min mogelijk energie aan te besteden. Een van de tijdsoorten in mijn spreadsheet noem ik daarom gezeik. Iedere keer als the shits hit the fan gaat mijn teller lopen. Door ernaar te streven om niet meer dan twee uur per week met gezeik bezig te zijn, is mijn mindset veranderd. Ik kan beter accepteren dat er nu eenmaal altijd dingen misgaan en ik heb gemerkt dat sinds ik dat ben gaan bijhouden de tijd die ik aan ‘brandjes blussen’ spendeer steeds minder wordt!
Taboes op mentale kwetsbaarheid
Waar een burn-out vroeger iets was voor oude van dagen met een midlifecrisis, krijgen tegenwoordig ook steeds meer jongeren ermee te maken en lijkt de burn-out inmiddels te zijn uitgegroeid tot volksziekte nummer één. “Hoewel het positief is dat het fenomeen burn-out steeds meer aandacht krijgt, moeten we oppassen dat het geen modetrend wordt, want het is bepaald geen pretje om er één voor je kiezen te krijgen” zegt Mennes. Het is inmiddels al vijf jaar geleden dat hij als één van de eerste ondernemers van Nederland besloot om in Sprout on the record te gaan over hoe hij opgebrand thuis kwam te zitten. Sindsdien streeft hij ernaar om de taboes rondom mentale kwetsbaarheid te doorbreken. “In 2014 was het nog best een ding om er open over te zijn als je een burn-out had gehad, zelfs mijn ouders vroegen me destijds: ‘Zou je dat nou wel doen? Kan dat je carrière niet schaden?’” Toch blijken nog niet alle taboes rondom mentale kwetsbaarheid doorbroken te zijn. In zijn TedX-talk schetst Mennes hoe hij een jaar nadat hij open kaart durfde te spelen over zijn burn-out met een depressie thuis kwam te zitten. “Na die burn-out had ik veel geld van de bank geleend om mijn bedrijf te reorganiseren en extra mensen aan te nemen. Toen er vervolgens binnen één week een grote klant afhaakte, ik voor mezelf moest toegeven dat mijn businessmodel niet goed in elkaar zat en ik tot overmaat van ramp te horen kreeg dat mijn broertje geboren zou worden met een hartafwijking, stortte ik opnieuw in. Nu bleek ik een depressie te hebben; er trok een mist op die een paar maanden bleef hangen. Dat was een hele andere dynamiek.” Volgens de statistieken was Mennes bepaald niet de enige; op dit moment zijn er ruim één miljoen Nederlanders die nu of gedurende het afgelopen jaar met een depressie te kampen hebben. Mennes vervolgt: “Het duurde echt even voordat ik er open over durfde te zijn dat ik na die die burn-out ook met een depressie heb geworsteld. Maar het is ontzettend belangrijk om ook op dat punt de taboes te doorbreken, vooral voor ondernemers. Want terugkijkend was mijn depressie ook het gevolg van het feit dat ik als ondernemer mijn eigenwaarde, zelfbeeld en identiteit ontleende aan mijn onderneming. Levensgevaarlijk!”
Purpose boven Profit
In zijn TedX-talk schetst Mennes verder hoe we in een prestatiemaatschappij leven, waar de waan van de dag regeert en outputs – zoals omzet- en verkoopdoelen, KPI’s en return on investment – veelal leidend zijn. “Het begint al op de lagere school. Zodra ons rapport binnen is, rennen we naar oma en worden we beloond met een grote zak snoep omdat we zulke fantastische cijfers hebben gehaald. Dan volgen zes weken zomervakantie en begint het hele circus opnieuw. Op die manier wordt ons leven een rat-race en zijn we alleen maar bezig met het bereiken van de top van de berg. Maar ik vind dat we moeten leren om juist te genieten van het proces van het beklimmen van die berg. Want nadat je de top hebt bereikt, is er altijd wel weer een andere berg die gloort aan de horizon.” Volgens Mennes zou iedere ondernemer zichzelf kritische vragen moeten durven stellen. “Jaag jij je purpose na, of ben je alleen maar bezig met winst maken? Juist als ondernemer kun je je leven zo inrichten dat je aan de rat-race ontsnapt! “
Wees dankbaar
Onderzoek heeft aangetoond dat als je regelmatig stil staat bij dingen waar je dankbaar voor bent, je doorgaans optimistischer en gelukkiger door het leven gaat. De kunst is om dat op een bewuste manier te uiten; richting de mensen om je heen, maar ook naar jezelf. Mennes: “Ik probeer iedere dag drie tot vijf dingen op te schrijven waar ik dankbaar voor ben. Het klinkt misschien zweverig, maar de grap is dat als je jouw zegeningen telt en je dankbaarheid uit, dat écht een positief effect op je mindset heeft. Het leven raast voorbij, dus als je niet bewust dankbaar bent, ben je geneigd om al het mooie in je leven voor lief te nemen.” Dat geluk niet vanzelfsprekend is, ondervond hij toen twee jaar geleden zijn broertje overleed. “Je kunt je dankbaarheid uiten door stil te staan bij kleine dingen, zoals de zon die op je gezicht schijnt. Maar ook door dingen vanuit een ander perspectief te belichten. Toen mijn broertje overleed was dat een ware tragedie. Maar ik ben ook dankbaar voor de jaren dat hij heeft geleefd!”